Sytuacja makroekonomiczna
w Europie Środkowo-Wschodniej
Po okresie spowolnienia Europa Środkowo-Wschodnia wydaje się stawać przed nowym etapem wzrostu gospodarczego. Według analityków niższa inflacja oraz spadające stopy procentowe będą wspierać ożywienie popytu wewnętrznego w regionie, co wraz
z poprawą w sektorze przemysłowym oraz wzrostem eksportu będzie pozytywnie oddziaływać na sytuację gospodarczą tej części Europy.
Optymizm studzi jednak spowolnienie w Niemczech, kluczowym partnerze krajów regionu oraz wątpliwości co do rzeczywistego tempa dezinflacji, które mimo obecnych trendów może niedługo znacznie się zmniejszyć. Aktualne prognozy EBC dla Europy Środkowo-Wschodniej zakładają wzrost na poziomie 0,6% w 2024 roku i 1,5% w 2025 r., są więc nieznacznie lepsze niż dla strefy euro (również 0,6% w 2024 r. i 1,25% w 2025.
Wzrost tempa gospodarczego w Polsce
Według szacunków Polskiego Instytutu Ekonomicznego, pomimo słabego wyniku z 2023 roku (wzrost na poziomie 0,2%), PKB Polski, największego rynku Europy Środkowo-Wschodniej, ma rosnąć w tempie 2,6% w 2024 i 4,1% w 2025 roku. Konsumpcja gospodarstw domowych będzie głównym czynnikiem napędzającym wzrost w 2024 roku, natomiast rok 2025 przyniesie dynamiczny wzrost inwestycji. Wsparcie dla wzrostu w dużej mierze zapewnić mają programy z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i polityki spójności, które zaczynają napływać do kraju po blokadzie ze strony UE związanej z wątpliwościami co do przestrzegania zasad państwa prawa. Polsce udaje się także skutecznie kontrolować inflację – z 14,4% w 2022 r. i 11,6% w 2023 r do 2,8% w lutym 2024. Według szacunków ekspertów średni wzrost cen w bieżącym roku wyniesie 3,6%,
a w roku kolejnym może wzrosnąć do 4,6% w związku z podwyżkami wynagrodzeń oraz energii elektrycznej.
Sytuacja na rynku pracy pozostaje stabilna. Stopa bezrobocia, jedna z najniższych wśród państw UE, oczekiwana jest poziomie 5,3%. Prognozy wskazują na wzrost wynagrodzeń
o ponad 12% w 2024 r., przewyższając 10% wzrost obserwowany w 2023 roku. Bieżący rok przyniesie również podwójną podwyżkę minimalnego wynagrodzenia, które od stycznia 2024 jest na poziomie 4,242 zł (982 EUR), a od lipca osiągnie poziom 4.300 zł (995 euro). Co więcej, strategiczne położenie i wykwalifikowana siła robocza sprawiają że Polska pozostaje jednym z najciekawszych kierunków dla lokowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w UE. Przykładem ostatnich inwestycji jest firma motoryzacyjna Stellantis, która zainwestowała około 200 milionów euro w fabrykę w Tychach, gdzie uruchomi produkcję pojazdów hybrydowych i elektrycznych dla Jeepa, Fiata i Alfy Romeo.
Inwestycje zagraniczne w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE)
Europa Środkowo-Wschodnia to atrakcyjny region przyciągający
w ostatnich latach coraz więcej inwestorów.
Czechy odrabiają straty
Mimo że w 2023 roku czeska gospodarka zanotowała spadek PKB o 0,3%, prognozy na nadchodzący okres są bardziej optymistyczne
i zakładają wzrost o 1,4% w tym roku i 2,6% w kolejnym. Inflacja pozostanie poniżej 3% przez większość 2024 roku, a w 2025 roku może spaść do poziomu 2%, czemu sprzyjać będą podwyżki stóp procentowych i restrykcyjne działania fiskalne. W lutym br., pierwszy raz od grudnia 2018 roku, inflacja spadła do poziomu 2%, osiągając tym samym cel Czeskiego Banku Narodowego.
Czeski rynek pracy nadal boryka się z niedoborem siły roboczej; stopa bezrobocia wyniosła zaledwie 2,6% w 2023 roku i powinna pozostać na zbliżonym poziomie (2,8%) również w bieżącym roku. Płaca minimalna wzrośnie w tym roku o 9,2% do 18 900 CZK (748 EUR) i o ok. 8% w roku kolejnym. Integracja uchodźców z Ukrainy na rynku pracy jest jedną z odpowiedzi na brak pracowników na czeskim rynku.
Aktywność gospodarcza w niektórych sektorach gospodarki może zostać osłabiona przez ponowne problemy w łańcuchach dostaw,
np. w związku z sytuacją na Bliskim Wschodzie.
Czeski przemysł motoryzacyjny, tradycyjny motor napędowy lokalnej gospodarki, pozostaje w dobrej formie i nie przestaje przyciągać kolejnych inwestycji. W marcu 2024 r. czeski rząd ujawnił plany budowy gigafabryki, która będzie specjalizować się w produkcji baterii do samochodów elektrycznych. Wartość tego projektu szacowana jest na 7.9 mld EUR.
Perspektywy wzrostu na Węgrzech
Pomimo skomplikowanego krajobrazu politycznego i kryzysu praworządności osłabiającego pozycję Węgier w relacjach z partnerami
w UE, Komisja Europejska przewiduje istotne ożywienie gospodarcze w tym kraju w latach 2024-2025, prognozując wzrost PKB około 2,4% w 2024 r. i 3,6% w 2025 r. Motorami tego wzrostu mają być spadająca inflacja (szacowana na poziomie 4,5% w 2024 r.) oraz niższe stopy procentowe. Grudzień 2023 roku przyniósł na Węgrzech 15-procentowy wzrost płacy minimalnej – z 200 000 HUF (513 EUR) do 266 800 HUF (697 EUR), co przełożyło się na wzrost dochodu rozporządzalnego najsłabiej zarabiającej grupy społecznej i przyczyniło się do lekkiego spadku bezrobocia – z 4,2% na koniec 2023 r do 4,0% w marcu 2024 r. Kolejne podwyżki płacy minimalnej mogą przynieść dalszy spadek bezrobocia w 2024 roku. Spodziewana jest także obniżka stóp procentowych, co ma działać stymulująco na inwestycje.
Węgry mają największy poziom chińskich inwestycji wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej, stąd nie jest zaskoczeniem decyzja BYD, producenta samochodów elektrycznych z Państwa Środka, że to właśnie na Węgrzech planuje budowę swojej pierwszej fabryki pojazdów elektrycznych w Europie. Budowa zakładu w Szeged, który będzie produkował 200 000 samochodów przeznaczonych na rynek UE, potrwa od dwóch do trzech lat.
Oczekiwany rozwój Słowacji
Słowacka gospodarka, lider wśród krajów CEE w zakresie wartości inwestycji zagranicznych w 2023 roku, wzrośnie w ocenie analityków o 1,3% w 2024 roku. Wzrost ten będzie wspierany przez fundusze unijne oraz wysiłki rządu na rzecz ożywienia gospodarczego. Przewiduje się również, że inflacja spadnie do 4,8% w 2024 r. Na początku bieżącego roku płaca minimalna na Słowacji została podniesiona z 700,00 EUR do 750,00 EUR miesięcznie, co przyczyniło się do zmniejszenia bezrobocia. Według szacunków stopa bezrobocia spadnie do 5,4% w 2024 r i do 5,1% w 2025 r.
Motorem napędowym słowackiej gospodarki od wielu lat pozostaje przemysł motoryzacyjny; Słowacja pozostaje liderem w licznie produkowanych pojazdów w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców. Przykładem ostatnich inwestycji w tym sektorze jest Volvo Cars, które zdecydowało się zainwestować 1,2 mld EUR w nową fabrykę do produkcji samochodów elektrycznych (do 250 000 pojazdów rocznie). Jej uruchomienie planowane jest na 2026 rok.
Dynamika gospodarcza Rumunii
Rumunia odgrywa coraz istotniejszą rolę na arenie międzynarodowej m.in. ze względu na jej duży rynek wewnętrzny. 19 milionów mieszkańców daje jej 10. miejsce w Europie oraz 2. wśród krajów regionu. Niewątpliwą zaletą rumuńskiego rynku dla inwestorów są relatywnie niskie koszty pracy przy jednoczesnych wysokich kwalifikacjach siły roboczej, w tym dobrej znajomości języków obcych. Dodatkowymi atutami jest wysoki poziom rozwoju technologicznego i przemysłowego.
Prognozy na rok 2024 wskazują na poprawę aktywności gospodarczej, wspieraną przez ożywienie kredytów prywatnych i wzrost realnych dochodów rozporządzalnych. PKB realne ma wzrosnąć o 2,9% w 2024 roku (względem 1,8% na koniec 2023 r.), a w 2025
o 3,2%.
Niższy poziom inflacji, prognozowany na 5,8% w 2024 roku i 3,6% w 2025 roku, stanowi oznakę stabilizacji cen, choć ryzyko dalszego spowolnienia procesu dezinflacji może wynikać z szybkiego wzrostu płac i emerytur. Po styczniowej podwyżce płaca minimalna wynosi obecnie 3 300 lei rumuńskich (663 EUR).
Na początku kwietnia 2024 roku Rumunia ogłosiła plan budowy pod Braszowem największej w Europie fabryki prochu. Inwestycja jest warta 400 mln euro, z czego 47 mln euro pochodzić będzie z dotacji Komisji Europejskiej. W Rumunii powstaje również największa baza NATO w Europie z infrastrukturą wojskową i cywilną.
Rumunia jest od wielu lat także istotnym ośrodkiem motoryzacyjnym w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, skupiając ponad 630 OEMów. Francuski koncern Michelin właśnie do Rumunii planuje przenieść produkcję opon do pojazdów ciężarowych dotychczas realizowaną w Polsce.
Europa Środkowo-Wschodnia wkracza w nowy etap wzrostu gospodarczego napędzany niższą inflacją i spadającymi stopami procentowymi. Poprawa sytuacji w sektorze przemysłowym oraz napływ inwestycji zagranicznych, w parze z względnie stabilnym rynkiem pracy będą miały pozytywny wpływ na sytuację gospodarczą w tej części regionu.
Altios w CEE
Zapraszamy do kontaktu z zespołem Altios:
Marta Tchórzewska
VP Development and Advisory
tel. +48 607 180 633
m.tchorzewska@altios.com
A Look at the Macroeconomic Situation in Central and Eastern Europe
After a period of slowdown, Central and Eastern Europe appears to be entering a new stage of economic growth. According to analysts, lower inflation and falling interest rates will support a revival of domestic demand in the region, which, along with improvements in the industrial sector and growth in exports, will have a positive impact on the economic situation of this part of Europe.
However, the optimism is tempered by a slowdown in Germany, a key partner of the countries in the region, and doubts about the actual pace of disinflation, which, despite current trends, may significantly decrease soon. The ECB’s current forecasts for Central and Eastern Europe predict growth at 0.6% in 2024 and 1.5% in 2025, which are slightly better than those for the eurozone (0.6% in 2024 and 1.25% in 2025).
Economic Growth Pace in Poland
According to estimates by the Polish Economic Institute, despite a weak performance in 2023 (growth at 0.2%), Poland’s GDP, the largest market in Central and Eastern Europe, is expected to grow at a rate of 2.6% in 2024 and 4.1% in 2025. Household consumption will be the main driver of growth in 2024, while 2025 will bring dynamic investment growth. Support for growth will largely be provided by programs from the National Recovery Plan (NRP) and cohesion policies, which are beginning to flow into the country after an EU blockade related to concerns about adherence to rule-of-law principles. Poland is also effectively controlling inflation – from 14.4% in 2022 and 11.6% in 2023 to 2.8% in February 2024. According to expert estimates, the average price increase this year will be 3.6%, and in the next year, it may rise to 4.6% due to salary increases and electricity price hikes. The labor market situation remains stable. The unemployment rate, one of the lowest among EU countries, is expected to be at 5.3%. Forecasts indicate a salary increase of over 12% in 2024, exceeding the 10% growth observed in 2023. This year will also bring a double increase in the minimum wage, which from January 2024 is at the level of 4,242 PLN (982 EUR), and from July will reach 4,300 PLN (995 EUR). Furthermore, the strategic location and skilled workforce make Poland one of the most interesting destinations for direct foreign investments in the EU. A recent investment is by Stellantis, which invested around 200 million euros in a factory in Tychy, where it will start production of hybrid and electric vehicles for Jeep, Fiat, and Alfa Romeo.
Central and Eastern Europe (CEE): Strength and Challenges of Foreign Investment
Central and Eastern Europe is an attractive region that has been drawing an increasing number of investors in recent years.
Czech Republic Catching Up
Despite a drop in GDP of 0.3% in 2023, forecasts for the coming period are more optimistic and anticipate growth of 1.4% this year and 2.6% next year. Inflation is expected to remain below 3% for most of 2024, and may fall to 2% in 2025, supported by interest rate hikes and restrictive fiscal measures. In February this year, for the first time since December 2018, inflation fell to 2%, achieving the target of the Czech National Bank. The Czech labor market still struggles with a labor shortage; the unemployment rate was just 2.6% in 2023 and should remain at a similar level (2.8%) this year. The minimum wage will increase by 9.2% this year to 18,900 CZK (748 EUR) and by about 8% next year. Integration of Ukrainian refugees in the labor market is one of the responses to the lack of workers in the Czech market. Economic activity in some sectors may be weakened by renewed supply chain issues, e.g., due to the situation in the Middle East. The Czech automotive industry, a traditional engine of the local economy, remains in good shape and continues to attract further investments. In March 2024, the Czech government unveiled plans to build a gigafactory specializing in the production of batteries for electric cars, estimated to be worth 7.9 billion EUR.
Prospects for Growth in Hungary
Despite a complex political landscape and a rule-of-law crisis weakening Hungary’s position in relations with EU partners, the European Commission forecasts significant economic revival in this country in 2024-2025, predicting GDP growth of about 2.4% in 2024 and 3.6% in 2025. The engines of this growth will be falling inflation (estimated at 4.5% in 2024) and lower interest rates. December 2023 brought a 15-percent increase in the minimum wage in Hungary – from 200,000 HUF (513 EUR) to 266,800 HUF (697 EUR), which translated into an increase in disposable income for the lowest-earning social group and contributed to a slight drop in unemployment – from 4.2% at the end of 2023 to 4.0% in March 2024. Further increases in the minimum wage may bring a continued drop in unemployment in 2024. A reduction in interest rates is also expected, which should stimulate investment. Hungary has the highest level of Chinese investments among the countries of Central and Eastern Europe, so it is not surprising that BYD, a Chinese electric car manufacturer, plans to build its first electric vehicle factory in Europe in Hungary. The construction of the plant in Szeged, which will produce 200,000 vehicles intended for the EU market, will take two to three years.
Expected Development in Slovakia
The Slovak economy, a leader among CEE countries in terms of the value of foreign investments in 2023, is expected to grow by 1.3% in 2024. This growth will be supported by EU funds and government efforts to revive the economy. It is also anticipated that inflation will fall to 4.8% in 2024. At the beginning of this year, the minimum wage in Slovakia was raised from 700.00 EUR to 750.00 EUR per month, which contributed to reducing unemployment. According to estimates, the unemployment rate will drop to 5.4% in 2024 and to 5.1% in 2025. The automotive industry remains a driving force in the Slovak economy; Slovakia remains a leader in the number of vehicles produced per thousand inhabitants. A recent investment in this sector is by Volvo Cars, which decided to invest 1.2 billion EUR in a new factory for the production of electric cars (up to 250,000 vehicles annually). Its launch is planned for 2026.
Economic Dynamics in Romania
Romania is playing an increasingly important role on the international stage, partly due to its large domestic market. With 19 million inhabitants, it ranks 10th in Europe and 2nd among the countries in the region. Undoubtedly, the advantages of the Romanian market for investors include relatively low labor costs along with high qualifications of the workforce, including good foreign language skills. Additional strengths are the high level of technological and industrial development. Projections for 2024 indicate an improvement in economic activity, supported by a revival of private credit and an increase in real disposable income. Real GDP is expected to grow by 2.9% in 2024 (compared to 1.8% at the end of 2023), and by 3.2% in 2025. A lower level of inflation, forecasted at 5.8% in 2024 and 3.6% in 2025, signifies price stabilization, although the risk of further slowing the disinflation process may arise from rapid wage and pension increases. Following a January increase, the minimum wage now stands at 3,300 Romanian lei (663 EUR). In early April 2024, Romania announced plans to build the largest powder factory in Europe under Brasov. The investment is worth 400 million euros, with 47 million euros coming from European Commission grants. Romania is also establishing the largest NATO base in Europe with both military and civilian infrastructure. Romania has been a significant automotive hub in the Central and Eastern Europe region for many years, hosting over 630 OEMs. The French group Michelin is planning to move its production of truck tires, currently carried out in Poland, to Romania.
Central and Eastern Europe is entering a new stage of economic growth driven by lower inflation and falling interest rates. The improvement in the industrial sector and the influx of foreign investments, coupled with a relatively stable labor market, will have a positive impact on the economic situation in this part of the region.
Altios in CEE
We invite you to contact the Altios team:
Marta Tchórzewska
VP Development and Advisory
tel. +48 607 180 633
m.tchorzewska@altios.com